حباب اقتصادی یا حباب قیمت

• چهارشنبه 18 مهر 1397
• 1618

ریزش قیمت در بازارهای مالی بیشتر اوقات در نتیجه افزایش هیجانات سرمایه‌گذاران و ضعف آنها در کنترل احساسات روی می‌دهد. به طور کلی حباب زمانی به وجود می‌آید که تقاضای زیادی برای یک دارایی شکل می‌گیرد، به طوری که قیمت آن دارایی به بیش از ارزش واقعی و معقول خود می‌رسد.

در یک بازار بدون حباب، افزایش قیمت دارایی به این دلیل است که یک اتفاق مثبت یا اثرگذار در شرکت، بازار یا اقتصاد رخ داده است و این اتفاق باعث شده ارزش آن دارایی (که می‌تواند سهام شرکت، ارز دیجیتال یا هرچیز دیگری باشد) افزایش یابد.

در پدیده حباب قیمت، افزایش قیمت آن دارایی معمولا به دلیل اتفاقات بنیادی نیست، بلکه ممکن است سرمایه‌گذاران در یک جو احساسی و هیجانی قرار گیرند و بصورت غیرمنطقی و گاهی اوقات براساس شایعات، دست به خرید دارایی (سکه، اوراق بهادار یا ارز) بزنند. در این شرایط اگر میزان عرضه ثابت بماند یا کفاف این افزایش تقاضا را ندهد، قیمت رشد بیشتری پیدا می‌کند و باعث افزایش قیمت نجومی آن دارایی می‌شود.

حباب قیمت را بسیاری از ما در بازارهای مختلف و حتی بازارهایی مانند اقلام خوراکی در زمان‌های خاص مشاهده کرده‌ایم.

حباب قیمت در بازارهای مالی را می‌توان به حباب صابونی تشبیه کرد که رفته رفته بزرگتر می‌شود ولی از آنجایی که منشا این حباب صرفا به یک اشاره از بین می‌رود، در نهایت می‌ترکد و در این هنگام است که بسیاری از سرمایه‌گذاران آن بازار، در تلاش برای خروج از بازار، سرمایه زیادی را از دست می‌دهند.

سقوط بازارهای مالی یک کاهش قابل توجه در ارزش کل بازار است و دلایل بسیاری دارد ولی بسیاری از اوقات، عامل آن، ترکیدن حباب است که باعث چنین سقوط‌هایی می‌شود. ترکیدن این حباب گاهی اوقات با یک جرقه اتفاق می‌افتد که خارج از بازار روی می‌دهد (مثلا یک رویداد سیاسی)

در شرایطی که شاخص بورس یا قیمت یک دارایی به شدت در حال کاهش است، سرمایه‌گذاران با چشم خود شاهد آب‌رفتن سرمایه‌شان هستند و این عامل در شرایطی خاص باعث می‌شود یکباره حجم زیادی از سفارشات فروش توسط سرمایه‌گذاران وحشت‌زده در آن بازار ارسال شود تا هرچه سریعتر از آن بازار خارج شوند.

این هجوم برای فروش یک دارایی، به سقوط بیشتر آن بازار دامن می‌زند. در مورد بازار سهام، معمولا این عامل به بسیاری از شرکت‌های دیگر نیز (که قیمت سهام‌شان حبابی نیست) سرایت می‌کند و باعث افت قیمت سهام آنها نیز می‌شود.

رابطه بین حباب قیمت و سقوط بازارهای مالی مشابه رابطه بین ابرها و باران است. همان‌طور که می‌دانید گاهی اوقات با وجود ابری بودن آسمان، باران نمی‌بارد، یعنی وجود ابر در آسمان تضمین‌کننده بارندگی نیست، اما از طرف دیگر، بارش باران بدون وجود ابر امکان‌پذیر نیست. 
با در نظر گرفتن جناس موجود در این مثال، حباب‌ها در بازارهای مالی شبیه به ابر و بحران‌های مالی شبیه به باران هستند. بنابراین بحران‌های مالی همیشه از حباب‌های قیمت ناشی می‌شوند و هرچه حباب‌ها بزرگ‌تر (ابرها ضخیم و فشرده‌تر) باشد، باران سنگین‌تری خواهد بارید.

البته باید به تفاوت بین سقوط قیمت و تعدیل (اصلاح قیمت) توجه کنید. تعدیل یا اصلاح بازار در زمانی که بازار رشد زیادی داشته رخ می‌دهد، زیرا بازارها در یک مسیر و خط مستقیم حرکت نمی‌کنند. این تعدیل یا اصلاح قیمت ممکن است بزرگ یا کوچک باشد و شاید بتوان آنها را درس عبرتی برای سرمایه‌گذاران مغرور دانست که تصور می‌کنند بازار در رشد باقی می‌ماند.

تعدیل‌ها و اصلاح قیمت‌ها در بازارهای مختلف متفاوت است. به طور مثال کاهش قیمت 25 درصدی در یک ارز دیجیتال شاید به عنوان ترکیدن حباب در نظر گرفته نشود ولی همین مقدار کاهش در بازار سهام قطعا کاهشی شدید و یک بحران مالی است.